کود کشاورزی چیست؟

هرگونه مواد طبیعی و یا غیر طبیعی که عموماً به خاطر مواد مفیدی که در آن وجود دارد در  کود کشاورزی برای تقویت خاک مزرعه و باغات از آن استفاده می‌کنند. برای آنکه خاک از لحاظ مواد غذایی متعدد دچار کمبود نباشد استفاده از کود بسیار مفید خواهد بود.

کودها به طور کلی به سه دسته تقسیم می شوند که عبارتند از کودهای شیمیایی، کود آلی و کود بیولوژیک.

کود آلی (کود ارگانیک)

هر ماده آلی که به وسیله میکروب‌ها قابل تجزیه باشد می تواند به عنوان کود آلی به کار رود. اما کودهای آلی مختلف از نظر کیفیت و دوام در خاک و قیمت بسیار متفاوتند. توجه گردد که تأمین مواد غذایی گیاه از طریق اضافه کردن مواد آلی به خاک گران تمام می‌شود. ارزش اصلی کودهای آلی به علت تغییرات فیزیکی است که در خاک ایجاد می کنند. کودهای آلی را می توان به سه گروه کودهای حیوانی، کود سبز و کمپوست تقسیم نمود.

1.کود حیوانی:

کود حیوانی در حقیقت از فضولات حیوانات تهیه می‌شود که بیشتر از کود گوسفند و گاو و اسب و یا مرغ تشکیل می‌شود . کود حیوانی به علت دارا بودن حجم وسیعی از مواد آلی و غذایی باقی مانده که برای غنای خاک بسیار مفید می‌باشد در طول تاریخ همواره مورد توجه کشاورزان بوده است .کود انسانی نیز در رده کودهای حیوانی به حساب می‌آید. در بعضی کشورها از جمله ایران از مدفوع انسانی به عنوان کود در مزارع کشاورزی استفاده می‌شود.

2.کود گاوی :

گاو مقدار زیادی علف می خورد و آنها را خوب جویده و خرد می کند و سیستم گوارش گاو کارایی بیشتر در هضم غذا دارد و در نتیجه کود گاوی تعداد بذر علف هرز کمتری دارد.

آزاد سازی عناصر غذایی از کود گاوی تا میزان 50 درصد ممکن است بیش از 18 هفته طول بکشد.

3.کود اسبی : 

اسب مقدار زیادی علف هرز می خورد و غذای خود را نرم و پودر نمی کند و در نتیجه تعداد از بذور علف هرز سالم از دستگاه گوارش آن عبور می کنند و به همین علت کود اسبی بذر علف هرز زیادی دارد. برای گیاهان اسید دوست کود اسبی مناسب می باشد. کود اسبی نسبت به کودهای گاوی و مرغی درصد ازت بیشتری دارد. سرعت قابلیت استفاده عناصر غذایی کود اسبی متوسط می باشد. کود اسبی برای گیاهان گلدار، سبزی و صیفی و گیاهان ریشه ای و غده ای مناسب ترین کود می باشد.

شرایط مصرف کودهای حیوانی :

کودهای حیوانی بلافاصله بعد از مصرف با خاک مخلوط کنید تا از هدر رفتن ازت آن جلوگیری بعمل آید.

نزدیک به زمان کاشت گیاه زراعی از کودهای حیوانی به مقدار کمتر استفاده کنید در صورت مصرف زیاد کود حیوانی نزدیک به زمان کاشت مشکلات تأخیر در کاشت بدلیل ایجاد شرایط بسیار مرطوب هم چنین پس از کاشت نیز به علت آزاد سازی آمونیاک می تواند موجب گیاه سوزی در بذور و رشد گیاهچه شود.

کود مرغی :

کود مرغ مخلوطی از کود مرغی خام  ضد عفونی شده و گوگرد و ریزمغذی‌ها و ….  می باشد.

کود سبز:

کود سبز شامل گیاهی است که آنرا قبل از کاشت محصول اصلی کشت کرده و بعد از مقداری رشد سبزینه ای آنرا به زمین بر می گردانند بدون اینکه از این گیاه محصولی برداشت کنند این گیاه می تواند شامل هر گیاهی باشد غیر از آنهایی که بخشهای خشوی دارند یا اثر آللوپاتی بر روی گیاه محصول دار بعدی می گذارند . در اصل کود سبز یک تناوب است که محصول ندارد و برای بهبود باروری و حاصلخیزی خاک و در صورت لگوم بودن تامین کل یا بخشی از ازت مورد استفاده محصول بعدی استفاده میشود به طوری که از نظر رطوبت با محصول اصلی در رقابت نباشد .

کود سبز عملاً مواد غذایی به خاک اضافه نمی کند، بلکه آن چه را که طی رشد خود از خاک جذب کرده و در خود ذخیره نموده است به خاک بر می گرداند اما در صورتی که از گیاهان تیره بقولات بعنوان کود سبز استفاده شود تمام ازت تثبیت شده را به خاک بر می گرداند. از طرف دیگر کود سبز با جذب و ذخیره مواد غذایی در خود از شسته شدن آنها جلوگیری می نماید.

گیاه کودی انتخاب شده باید در زمان گلدهی یا خوشه بستن به زیر خاک برده شود. زیرا که قبل از این زمان، رشد و نمو قسمت های سبزینه ای گیاه کافی نبوده و از برگرداندن آن ماده آلی زیادی به خاک اضافه نخواهد شد. کود سبز به منظور تقویت زمین از لحاظ مواد آلی غذایی مورد استفاده قرار می گیرد که بدین منظور گیاهان، برای مدت زمانی معین در مزرعه کاشته شده و بعد از رشد کافی به زمین برگردانده می شوند.

کود بیولوژیک :

کود های بیولوژیک دارای باکتری و قارچ های مفیدی می باشند که برای اهداف خاصی استفاده می شوند. از این موارد می توان به تثبیت ازت – رها سازی یون  فسفات، آهن ،پتاسیم و.. از ترکیبات نامحلول انها اشاره نمود. این باکتری‌ها معمولاً در اطراف ریشه گیاه استقرار یافته و به گیاه در جذب عناصر غذایی کمک می‌نماید. این گونه کودها منشاء طبیعی دارند و معمولا از خاک گرفته می شوند. کود های بیولوژیک دیگر الودگی کود های شیمیایی را ندارد و باعث کاهش الودگی کود های شیمیایی هم می شود این کودها باعث بهبود ساختمان خاک، افزایش محصول و کاهش بیماریها می شوند.شرکت های مختلفی در این زمینه فعالیت دارند و از مشهورترین این شرکتها در ایران می توان به زیست فناور سبز اشاره نمود و از محصولات انها می توان به کود زیستی فسفاته بارور 2 اشاره نمود. موسسه فن اوری زیستی اسیا هم در این زمینه فعالیت گسترده‌ای دارد. این موسسه همچنین در تولید حشره کش های بیولوژیک فعالیت دارد از کود های بیولژیک این موسسه می توان به کود بیولوژیک ازتو باکتر(نیتروکسن- ازتو باکتر مایع)، بیووم پلاس(حل کننده فسفات)، ریزو چک پی، بیووم، سوپر نیترو و…و از حشره کش های بیولوژیک بی تورین رانام برد. قارچ کش بیو لوژیک بیوسوبتیل نیز از این موارد می باشد.

کمپوست :

کودی است که از بازیافت مواد ارگانیک (مواد زائدی که از گیاهان و حیوانات برجای می‌مانند) به دست می‌آید.

از کمپوست (Compost) در باغبانی و کشاورزی به عنوان تقویت‌کننده خاک استفاده می‌شود. کمپوست یکی از بهترین کودهای گیاهی و تقویت‌کننده‌های طبیعی خاک است و می‌تواند جایگزین خوبی برای کودهای تجاری شود. مهم‌ترین حسن این کود، ارزان بودن آن است. استفاده از کمپوست ساختار خاک را ارتقا می‌دهد، محتوای خاک را تقویت می‌کنند و سبب می‌شود خاک مدت زمان بیشتری بتواند آب را در خود نگه دارد. کمپوست قدرت باروری خاک را افزایش می‌دهد و کمک می‌کنند ریشه‌های سالم در گیاه رشد کند.

عوامل تعین کننده زمان مصرف کود و نوع کود مورد استفاده :

فاصله بین تهیه تا مصرف کود نباید به حدی باشد که با بارندگی ها همراه باشد

بین عمر گیاه و مصرف کود رابطه ای متوازن باشد برای مثال برای گیاهانی مانند تربچه که عمر سی روزه دارند نباید از کود شیمیایی استفاده کرد

نوع کود مورد استفاده نیز به سهم خود دخیل است به فرض مثال کودهای شیمیایی ازته در مقابل آبشویی شدن بسیار حساس اند و به جای آنها می توان از کودهای فسفاته و پتاسه اسفاده کرد زیرا مقاومت آنها نسبت به ابشویی به مراتب بیشتر از کودهای ازته است

مهمترین عامل نتیجه حاصل از آزمایشات خاکشناسی است که در واقع مارا مجاب به استفاده از کود لازم برای رشد می کند.

 

کود دهی بیش از حد

استفاده از فناوری‌های کوددهی دقیق بسیار مهم است چرا که کوددهی بیش از حد می‌تواند اثرات مخرب داشته باشد زمانیکه کوددهی بیش از حد انجام شود احتمال سوختگی گیاه وجود دارد.کوددهی بیش از حد می‌تواند باعث سوختگی، تخریب یا حتی خشک شدن کامل گیاه گردد. تمایل کودها به سوزاندن به صورت تقریبی بستگی به شاخص نمک آنها دارد